Phát triển các nghề truyền thống gắn với xây dựng nông thôn mới
* Hoàng Đức Dưỡng, Phó Chi cục trưởng Chi cục PTNT tỉnh Quảng Trị Hiện nay trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có 50 làng có sản xuất ngành nghề tập trung, với khoảng 3.218 hộ, 6.834 lao động tham gia. Doanh thu hàng năm của các làng có nghề trên địa bàn tỉnh ước đạt khoảng 47-50 tỷ đồng, bình quân thu nhập đạt khoảng 8-9 triệu đồng/người/năm... Tuy nhiên các cơ sở ngành nghề nông thôn trên địa bàn tỉnh có quy mô còn nhỏ, sản xuất mang tính thời ...

Phát triển các nghề truyền thống gắn với xây dựng nông thôn mới

* Hoàng Đức Dưỡng, Phó Chi cục trưởng Chi cục PTNT tỉnh Quảng Trị Hiện nay trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có 50 làng có sản xuất ngành nghề tập trung, với khoảng 3.218 hộ, 6.834 lao động tham gia. Doanh thu hàng năm của các làng có nghề trên địa bàn tỉnh ước đạt khoảng 47-50 tỷ đồng, bình quân thu nhập đạt khoảng 8-9 triệu đồng/người/năm... Tuy nhiên các cơ sở ngành nghề nông thôn trên địa bàn tỉnh có quy mô còn nhỏ, sản xuất mang tính thời vụ; các chủ cơ sở sản xuất có trình độ chuyên môn- kỹ thuật còn thấp, thiếu kinh nghiệm, thiếu thông tin thị trường, tỷ lệ qua đào tạo còn thấp, chủ yếu theo kinh nghiệm; hầu hết các cơ sở ngành nghề thiếu vốn sản xuất kinh doanh, sản xuất còn nhỏ lẻ, sức cạnh tranh về chủng loại sản phẩm còn yếu, thị trường tiêu thụ chưa vươn ra xa, chủ yếu tiêu thụ nội bộ... Thực hiện Nghị định số 66/2006/NĐ-CP ngày 7/7/2006 của Chính phủ và Thông tư 116/2006/TT-BNN ngày 18/12/2006 của Bộ NN-PTNT hướng dẫn thực hiện một số nội dung của Nghị định số 66/2006/NĐ-CP ngày 7/7/2006 của Chính phủ về phát triển ngành nghề nông thôn, ngày 27/11/2012, UBND tỉnh có Quyết định số 2311/QĐ-UBND về việc phê duyệt đề án củng cố, khôi phục và phát triển làng nghề, ngành nghề tiểu thủ công nghiệp tỉnh Quảng Trị đến năm 2020 nhằm củng cố, khôi phục và phát triển làng nghề, ngành nghề TTCN gắn với phát triển kinh tế-xã hội của địa phương; thúc đẩy chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế nông thôn, khai thác các tiềm năng sẵn có nhằm ổn định và phát triển các làng nghề, ngành nghề TTCN theo cơ chế thị trường, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế; kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế và xây dựng nông thôn mới, bảo tồn và phát huy các truyền thống văn hóa của từng địa phương...

Làng nghề truyền thống nón lá Trà Lộc, xã Hải Xuân, Hải Lăng - Ảnh: H.Đ.D

Theo đó, đề án đề ra mục tiêu: Tỷ trọng kinh tế làng nghề, ngành nghề nông thôn đạt 25-30% vào năm 2015 và đạt 40-45% vào năm 2020 trong kinh tế nông thôn; tổng giá trị sản xuất làng nghề, ngành nghề TTCN đạt 300 - 350 tỷ đồng vào năm 2015 và đạt 450-500 tỷ đồng vào năm 2020; nâng thu nhập bình quân cho lao động ngành nghề nông thôn đạt 20-25 triệu đồng/người/năm vào năm 2015 và đạt 30-35 triệu đồng/người/năm vào năm 2020; tạo việc làm mới cho lao động nông thôn từ 10-15 ngàn người, tăng tỷ lệ lao động qua đào tạo lên 50% vào năm 2020, nâng cao tỷ lệ ứng dụng các tiến bộ khoa học-kỹ thuật hiện đại vào sản xuất, xử lý cơ bản ô nhiễm môi trường ở các làng nghề, cơ sở sản xuất... Đồng thời đề án cũng đề cập đến 8 giải pháp tổ chức thực hiện như: Về công tác quản lý, vốn, nguồn nhân lực, nguồn nguyên liệu, phát triển sản phẩm tiêu biểu và phát triển thị trường, tổ chức sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh, khoa học công nghệ và bảo vệ môi trường, du nhập phát triển nghề. Ngoài ra, đề án đưa ra một số cơ chế chính sách liên quan để thực hiện như: Chính sách khuyến công, khoa học-công nghệ, khuyến khích đầu tư, mặt bằng sản xuất, đầu tư kết cấu hạ tầng, thuế, nâng cao chất lượng sản phẩm làng nghề, lao động, đào tạo, quảng bá, xúc tiến thương mại, liên kết sản xuất và khen thưởng nghề... Để đề án củng cố, khôi phục và phát triển làng nghề, ngành nghề tiểu thủ công nghiệp tỉnh Quảng Trị đến năm 2020 mang lại hiệu quả cao thì ngoài những giải pháp đã nêu xin đề xuất và làm rõ thêm một số vấn đề sau: Việc lựa chọn để có định hướng bảo tồn và phát triển là một quan điểm đúng đắn, nhưng trong điều kiện cụ thể của địa phương (tỉnh, huyện) thì cần phải làm những gì để việc củng cố, phát triển làng nghề đạt những kết quả mong muốn là một điều cần phải xem xét. Trước hết, cần phải đánh giá đầy đủ, cụ thể hoạt động của các làng nghề để lựa chọn khôi phục và phát triển, tranh thủ thêm kinh nghiệm phát triển làng nghề của các tỉnh có nghề đó phát triển tốt, thuê thêm tư vấn trong việc nghiên cứu thị trường, lập kế hoạch phát triển cho từng nghề, làng nghề, sản phẩm... từ đó đề ra những giải pháp toàn diện, phù hợp với điều kiện của từng giai đoạn; bên cạnh đó tổ chức lại các hình thức hoạt động SXKD tại các làng nghề, khuyến khích liên kết với các cơ sở sản xuất trong cùng một lĩnh vực, ngành nghề hoặc đa lĩnh vực (có thể coi đây là yếu tố tiên quyết đến việc thúc đẩy phát triển nghề). Ngoài các chính sách hiện hành của nhà nước, địa phương đã nêu trên cần có các chính sách ưu đãi khác như: hỗ trợ đăng ký nhãn hiệu tập thể, hỗ trợ thuê tư vấn cải tiến mẫu mã, kiểu dáng sản phẩm, tư vấn hỗ trợ về mặt pháp lý, UBND tỉnh cần sớm ban hành các quy chế về vinh danh khi được công nhận nghề truyền thống, làng nghề, làng nghề truyền thống, nghệ nhân, thợ giỏi, sản phẩm tiêu biểu và các chính sách khen thưởng như nhiều tỉnh, thành khác đã thực hiện nhằm động viên, khuyến khích các phong trào xây dựng làng nghề, phát triển nâng cao tay nghề; chú trọng về công tác đào tạo tay nghề cho lao động làng nghề trên cơ sở lồng ghép các chương trình đào tạo nhằm nâng cao tay nghề để sản phẩm phù hợp và đáp ứng với thị hiếu của thị trường, đồng thời gắn chặt chẽ việc đào tạo nghề với trách nhiệm của các đơn vị sử dụng lao động và chính quyền địa phương để nâng cao hiệu quả sử dụng lao động sau đào tạo. Mặt khác, các cấp, các ngành cần nghiên cứu tham mưu xây dựng mô hình phát triển “mỗi làng một sản phẩm” đã thực hiện thành công ở một số nước như: Nhật Bản, Malaysia, Thái Lan..., nhằm đa dạng hóa, nâng cao tính chuyên nghiệp trong việc phát triển sản phẩm làng nghề, là phương án để nâng cao tính cạnh tranh cho các sản phẩm làng nghề... Các nghề truyền thống, làng nghề và làng nghề truyền thống ngoài việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc còn góp phần tạo thêm việc làm, của cải vật chất, cải thiện đời sống cho người lao động nông thôn, gia tăng sản phẩm hàng hóa, đóng góp vào nguồn thu nội địa, tạo ra sự cân bằng giữa thành thị và nông thôn trong quá trình đô thị hóa. Đặc biệt trong tiến trình xây dựng nông thôn mới thời kỳ CNH,HĐH thì việc duy trì, bảo tồn và phát triển các làng nghề nói chung và các nghề truyền thống và làng nghề truyền thống nói riêng có ý nghĩa quan trọng, là tiền đề thực hiện có hiệu quả một số tiêu chí cơ bản trong xây dựng nông thôn mới tại mỗi địa phương. Do vậy việc củng cố và phát triển làng nghề là một yêu cầu cấp thiết nhưng không nóng vội và chủ quan; trong quá trình tổ chức thực hiện phải tuân thủ theo quy hoạch và có kế hoạch cụ thể cho từng giai đoạn, từng năm. Bằng sự nỗ lực của chính mỗi làng nghề, với sự trợ giúp của chính quyền địa phương và có vai trò tư vấn, định hướng hỗ trợ của các cơ quan chuyên môn là điều kiện để tỉnh ta thực hiện thành công đề án củng cố, khôi phục và phát triển làng nghề, ngành nghề tiểu thủ công nghiệp tỉnh Quảng Trị đến năm 2020.