Theo dấu chân những người đi tìm hài cốt liệt sĩ
(QT) - Đã lâu lắm rồi chúng tôi mới có dịp cùng với Đoàn công tác đặc biệt của tỉnh Quảng Trị do đồng chí Lê Vũ Bằng, Giám đốc Sở LĐ, TB & XH tỉnh làm trưởng đoàn đi kiểm tra việc khảo sát, quy tập hài cốt liệt sĩ của Đội 584 tại tỉnh Savanakhet, nước CHDCND Lào. Đây có lẽ là dịp may hiếm có nên chúng tôi ai cũng náo nức chờ ngày lên đường.  Để bảo đảm cho chuyến đi, tất cả các thành viên trong đoàn đều chuẩn bị đầy đủ chăn màn, tăng võng, lương thực, thực phẩm, sẵn sàng nghỉ lại giữa rừng ...

Theo dấu chân những người đi tìm hài cốt liệt sĩ

(QT) - Đã lâu lắm rồi chúng tôi mới có dịp cùng với Đoàn công tác đặc biệt của tỉnh Quảng Trị do đồng chí Lê Vũ Bằng, Giám đốc Sở LĐ, TB & XH tỉnh làm trưởng đoàn đi kiểm tra việc khảo sát, quy tập hài cốt liệt sĩ của Đội 584 tại tỉnh Savanakhet, nước CHDCND Lào. Đây có lẽ là dịp may hiếm có nên chúng tôi ai cũng náo nức chờ ngày lên đường. Để bảo đảm cho chuyến đi, tất cả các thành viên trong đoàn đều chuẩn bị đầy đủ chăn màn, tăng võng, lương thực, thực phẩm, sẵn sàng nghỉ lại giữa rừng nếu cần thiết. Đúng 7 giờ 30 phút ngày 22/11/2010, đoàn xuất phát và vượt cửa khẩu Lao Bảo vào khoảng 9 giờ sáng. Thật may, Thượng tá Trần Hữu Lưu, Đội trưởng Đội 584 và đồng chí Bun Ưa, Phó Giám đốc Sở LĐ, TB & XH tỉnh Savanakhet đã có mặt đón đoàn tại cửa khẩu. Vì phải chuyển phần quà của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Quảng Trị cho Sở LĐ, TB & XH tỉnh Savanakhet nên đoàn hành quân lên thẳng Savanakhet. Thật nồng ấm tình người, cán bộ, nhân viên Sở LĐ, TB & XH tỉnh Savanakhet đã có mặt đông đủ để đón đoàn cán bộ Việt Nam sang thăm và hôm đó, tại khách sạn Savanakhet đã diễn ra đêm lăm vông.

Đoàn công tác đặc biệt tỉnh trên đường kiểm tra công tác quy tập hài cốt liệt sĩ của Đội 584 tại Lào.

Sau khi hoàn thành việc tặng quà cho bạn và đi thăm một số nơi, ngày 24/ 11, đoàn lên đường đi kiểm tra nơi ăn nghỉ, công việc quy tập của Đội 584. Theo như ý kiến của Thượng tá Trần Hữu Lưu, Đội trưởng, để bảo đảm cho việc tìm kiếm quy tập đạt kết quả, đội phải chia thành 3 tổ. 1 tổ do Đại úy Hồ Ngọc Đính phụ trách; 1 tổ do Trung tá Nguyễn Minh Quang, Chính trị viên đoàn phụ trách còn 1 tổ do Thượng tá Trần Hữu Lưu trực tiếp chỉ huy. Đầu tiên đoàn đến khu vực quy tập do Trung tá Nguyễn Minh Quang phụ trách. Tổ đồng chí Nguyễn Minh Quang gồm 16 đồng chí, hoạt động ở bản Nampa, huyện Vilabuli. Từ đường 9 vào đến khu vực quy tập khoảng 40 cây số. Đoàn đóng chốt bên một con suối nhỏ. Nghe tin có Đoàn công tác đặc biệt của tỉnh sang, đồng chí phụ trách cho anh em nghỉ sớm để đón đoàn. Khi thấy chúng tôi xuất hiện cán bộ, chiến sĩ vui mừng khôn xiết với những cái bắt tay nồng ấm tình người, những lời chào thân ái khiến chúng tôi hết sức cảm động. Mặc dù mới sang được non tháng thế mà ai cũng đen xạm đi trông thấy, tay đồng chí nào cũng chai sạn, một số chiến sĩ vừa trải qua trận sốt rét rừng đầu tiên nên mặt còn xanh lét... Sau khi ăn cơm trưa xong, Đại tá Hồ Thanh Tự, Chính ủy cùng đồng chí Lê Vũ Bằng, Giám đốc Sở LĐ, TB & XH, phó Ban công tác đặc biệt tỉnh trao quà cho cán bộ, chiến sĩ và hành quân theo cán bộ, chiến sĩ vào nơi quy tập. Anh em chúng tôi tay xách, nách mang đi theo. Đường vào nơi quy tập tuy không xa lắm, chỉ chừng 5 cây số nhưng gập gềnh, hiểm trở. Một số đoạn đường phải lội qua suối đá lởm chởm, chỉ cần sơ sẩy một chút là đá cắt chân chứ chưa nói đến chuyện té xuống nước. Có đoạn phải vượt qua rừng cây rậm rạp đầy vắt rừng và gai nhọn. Nhiều đoạn sợ lạc lối, cán bộ, chiến sĩ của đội phải nghỉ chân chờ đoàn đến rồi mới đi tiếp. Mặc dù chúng tôi ai cũng chuẩn bị tinh thần và bí mật luyện tập từ trước thế mà phải vất vả lắm chúng tôi mới theo chân được cán bộ, chiến sĩ của đội. Đến địa điểm quy tập, nhìn thấy khối lượng đất anh em đào bới mới cảm nhận được công lao của cán bộ, chiến sĩ, cả khu rừng rộng hàng vài trăm mét vuông đã được đào bới ngổn ngang. Có lẽ vì trách nhiệm và muốn nhanh chóng tìm thấy hài cốt liệt sĩ nên không ai bảo ai, anh em về từng vị trí và tiếp tục đào bới. Họ cần mẫn với việc đào bới, dọn dẹp. Đồng chí Hồ Thanh Tự, Chính ủy đi kiểm tra tỉ mỉ từng vị trí đào và động viên cán bộ, chiến sĩ. Muỗi rừng ở đây rất nhiều nên anh em phải chặt củi đốt lửa để xua muỗi, thế mà chúng tôi ai cũng bị đến vài chục nốt muỗi đốt. Đồng chí Nguyễn Minh Quang cho biết: “Nghe dân bản báo tại khu vực này, khi đi rừng nhân dân có phát hiện được 3 ngôi mộ của bộ đội Việt Nam nhưng vì thời gian đã quá lâu rồi nên cũng không còn nhớ chính xác vị trí. Vì vậy anh em khoanh vùng và tiến hành tìm kiếm, đến nay cũng chưa phát hiện được gì. Mặc dù chưa phát hiện được hài cốt nhưng cán bộ, chiến sĩ sẽ cố gắng hết mình tìm kiếm, quyết tâm tìm ra các anh, dù có phải đào bới hết cả cánh rừng này...”

Đồng chí Hồ Thanh Tự xúc động nói với cán bộ, chiến sĩ: “Các anh hùng liệt sĩ đã cống hiến, hy sinh trọn đời mình cho quê hương, đất nước, nay chưa được về với Tổ quốc... Trong thời gian qua, mặc dù mới một tháng nhưng các đồng chí đã có nhiều cố gắng, quy tập được 12 hài cốt. Chắc chắn rằng sẽ còn nhiều liệt sĩ chưa được quy tập, các đồng chí hãy cố gắng nhiều hơn nữa, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh luôn tin tưởng ở các đồng chí...”.

Thượng tá Trần Hữu Lưu cho biết, hiện đồng chí Đính đang chỉ huy bộ đội quy tập tại bản Tam Luông, huyện Mường Nòng. Từ tổ đồng chí Quang đến tổ đồng chí Đính cách nhau khoảng 150 cây số. Đây là khu vực không xa lắm với biên giới Lào - Việt nhưng rừng núi rất hiểm trở. Vì đường xa nên đoàn phải nghỉ lại nhà nghỉ Sê Pôn để sáng ngày hôm sau vào vị trí quy tập. Tờ mờ sáng ngày 25/11, sau khi ăn vội bữa sáng, anh em khăn gói lên đường. Trước khi đi, đồng chí Chính ủy đùa vui: “Biết anh em vất vả nhưng phải đi sớm để kịp vào vị trí cán bộ, chiến sĩ quy tập. Phải mắt thấy, tai nghe để còn biết mà chỉ đạo đơn vị nữa chứ”. Lần này đoàn công tác không đến nơi nghỉ của cán bộ, chiến sĩ mà đi thẳng đến điểm hẹn ở bản Tam Luông, huyện Mường Nòng. Khoảng 8 giờ sáng thì đến điểm hẹn, rất may đồng chí Đính đã đón chúng tôi ở cửa rừng. Đồng chí nói: “Từ đây vào đến khu vực quy tập cả đi và về khoảng gần 3 tiếng đồng hồ, đường đi chủ yếu leo dốc, anh em đang quy tập tại điểm cao 517, đây là điểm cao nhất ở khu vực này...”. Vừa nói đồng chí vừa chỉ tay lên ngọn núi cao ngất, mịt mù sương. Thấy vậy chúng tôi ai cũng cảm thấy “ngán”. Thế là mình phải trèo lên tận ngọn núi này sao. Ngày hôm trước chưa phải leo cao đến vậy mà ai cũng cảm thấy mệt bở hơi tai, thế mà hôm nay phải leo lên tận trên đỉnh ngọn núi này... Nghĩ vậy thôi, chứ chúng tôi đâu phải lính mới mà sợ. Đoạn đầu tiên chúng tôi men theo con đường của những người đi khai thác gỗ, mặc dù gập ghềnh nhưng cũng không mấy khó nhọc lắm. Qua hết đoạn đường này khoảng 2 cây số, chúng tôi bắt đầu leo dốc. Đoạn đầu tiên dốc đứng nhưng vì sức khỏe chúng tôi còn nên chẳng mấy khó khăn. Leo được khoảng 1 cây số chúng tôi cảm thấy mắt hoa, hai chân không nhấc nổi được nữa, miệng mũi thi nhau thở... Chỉ có đồng chí Chính ủy tuổi đã lục tuần mà vẫn đi thoăn thoắt khiến anh em ai cũng thán phục. Có lẽ những năm tháng sống, chiến đấu trên đất bạn Campuchia đã rèn luyện cho đồng chí sức chịu đựng và dẻo dai đến vậy. Không còn cách nào khác, chúng tôi đành phải nói với đồng chí Chính ủy cho anh em nghỉ giây lát lấy sức. Trong lúc nghỉ tôi có hỏi đồng chí Đính: “Cả đi và về khoảng 3 giờ đồng hồ, thế thì anh em lấy đâu ra thời gian mà quy tập nữa?”, đồng chí Đính cười: “Các thủ trưởng không phải lo. Chúng em ăn cơm từ 5 giờ sáng, ăn cơm xong nghỉ chốc lát rồi hành quân. Vì đường xa nên chúng em nắm cơm đi theo. Trưa ăn cơm tại nơi quy tập, nghỉ ngơi tại chỗ khoảng 1 tiếng đồng hồ, sau đó tiếp tục làm việc đến chiều về luôn. Cũng chẳng phải sợ mất ngủ đâu, sống ở trong rừng không có điện nên anh em nghỉ sớm, khoảng 8 giờ tối mọi người đã lên võng cả rồi...”. Nghe đồng chí tổ trưởng nói mà thấy thương anh em vô cùng. Thế hệ trẻ hôm nay không chỉ có trình độ kiến thức mà còn đầy nhiệt huyết, họ chấp nhận hy sinh quyền lợi cá nhân để làm những việc thật sự có ích cho quê hương, đất nước... Hết giờ giải lao, chúng tôi lại lên đường. Đoạn đường này vừa dốc lại toàn là rừng le, nứa rậm rạp, xen lẫn lau lách. Nếu vừa đi vừa phát bụi, chặt cây thì biết khi nào đến nơi nên chúng tôi phải rẻ cây rừng mà đi. Lần này, rút kinh nghiệm nên anh nào cũng chuẩn bị cho mình một chiếc gậy để chống, nhiều đoạn đường đi sát vực sâu, chỉ cần trượt chân là rơi xuống vực, đúng là “có đi mới biết đường dài”. Sau vài lần nghỉ giải lao, chúng tôi cũng đến được khu vực quy tập của tổ. Khác với khu vực quy tập do đồng chí Quang phụ trách, khu vực này toàn là rừng le mọc dày đặc, một bên là vực sâu thăm thẳm. Cán bộ, chiến sĩ chia nhau thành từng nhóm nhỏ, muốn đào được anh em phải chặt dọn cây rừng rồi mới tổ chức đào. Người đào, người xúc, sau đó lại đổi cho nhau. Đất ở đây đào rất khó, khoảng một nhát cuốc phần đất bề mặt tơi xốp, nhưng toàn là rễ le, đào tiếp thì toàn là đất sét. Có lẽ khu vực này đã được quy tập nhiều hôm nên lượng đất đào lên rất nhiều, khoảng vài trăm mét khối. Đồng chí Đính tâm sự: “Chúng em không sợ vất vả hy sinh mà chỉ sợ không tìm thấy các bác, các chú. Nhiều khu vực quy tập, bỏ ra hàng trăm công mà vẫn không phát hiện được hài cốt, chúng em rất buồn, cơm không muốn ăn, nước không muốn uống... Nếu không đưa được các anh hùng liệt sĩ về với quê hương, chúng em là người có lỗi...”. Thượng tá Trần Hữu Lưu thổ lộ: “Vừa rồi tại khu vực bản A Lang Nhầy, huyện Mường Nòng, sau khi nghe dân báo trước đây có phát hiện được một ngôi mộ của bộ đội Việt Nam, đơn vị đã cử 9 đồng chí đến tìm kiếm. Anh em tổ chức đào liên tục trong 9 ngày, có hố đào sâu gần 3 mét mà vẫn không phát hiện được hài cốt. Mọi người chán nản nhưng tôi đã động viên anh em, đây là nguồn tin chính xác nên hãy cố gắng tìm, chắc chắn sẽ tìm thấy. Được sự động viên kịp thời, cán bộ, chiến sĩ lại tiếp tục công việc, tuy rằng không mấy hào hứng. Thật may, sáng ngày thứ 10, chỉ vài nhát cuốc đã phát hiện được hài cốt. Mọi người ôm nhau cười, thấy vậy tôi cũng chảy nước mắt. Thế là công lao của cán bộ, chiến sĩ đã được đền đáp. Một số chiến sĩ còn nói thêm, chưa hết đâu các thủ trưởng, nhiều bận tìm thấy một hài cốt, chúng em phải mất cả vài trăm công. Nhưng thế vẫn còn vui bởi có khi mất vài trăm công mà vẫn không tìm thấy hài cốt nào... Đồng chí Hồ Thanh Tự xúc động nói với cán bộ, chiến sĩ: “Các anh hùng liệt sĩ đã cống hiến, hy sinh trọn đời mình cho quê hương, đất nước, nay chưa được về với Tổ quốc... Trong thời gian qua, mặc dù mới một tháng nhưng các đồng chí đã có nhiều cố gắng, quy tập được 12 hài cốt. Chắc chắn rằng sẽ còn nhiều liệt sĩ chưa được quy tập, các đồng chí hãy cố gắng nhiều hơn nữa, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh luôn tin tưởng ở các đồng chí...”. Tạm biệt cán bộ, chiến sĩ Đội quy tập hài cốt liệt sĩ 584 trở về nước, trong mỗi chúng tôi ai cũng có một suy nghĩ riêng nhưng với tôi, người đã có một thời là chiến sĩ tình nguyện, cùng với những người bạn Lào cầm súng chiến đấu chống quân thù, tôi nghĩ biết bao giờ mới quy tập hết các bác, các anh? Câu hỏi đó đã theo tôi suốt dọc đường hành quân về lại quê hương. Bài, ảnh: TRẦN QUỐC BẢNG